με Aoife Robertson
Τον Φεβρουάριο του 2020, πραγματοποιήθηκε δημοσκόπηση του Trinity Green Campus μεταξύ του προσωπικού και των φοιτητών του Trinity College Dublin (TCD) για τη μετατροπή του γκαζόν της μπροστινής πύλης σε ένα λιβάδι αγριολούλουδων. Από τα 13.850 άτομα που ψήφισαν, 12.496 ψήφισαν υπέρ, πλειοψηφία 90%. Αυτός ήταν ο μεγαλύτερος αριθμός συμμετεχόντων που είχε ποτέ το Trinity Green Campus, πιθανότατα λόγω της εκτενούς επικοινωνίας σχετικά με την καμπάνια, με λειτουργίες που περιλαμβάνονται σε τοπικά, εθνικά και διεθνή κανάλια ειδήσεων. Το έργο έχει κριθεί επιτυχημένο με την υποστήριξη τόσο από το κοινό όσο και από την κοινότητα των TCD και συνεχίζει να ανθίζει έξω από την ιστορική Front Gate of TCD. Το λιβάδι με αγριολούλουδα TCD είναι ένα από τα πολλά παρόμοια έργα «επαναστράγγισης» που αναλαμβάνονται επί του παρόντος για την αύξηση της βιοποικιλότητας σε αστικούς και αγροτικούς χώρους, αλλά γιατί είναι μια τόσο δημοφιλής επιλογή επαναφοράς; Και πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε την επιτυχία τους;
Ας υποθέσουμε ότι οποιοδήποτε έργο, οικολογικό ή άλλο, μπορεί να θεωρηθεί επιτυχημένο εάν έχει εκπληρώσει τους στόχους που είχε θέσει να επιτύχει. Η πλειονότητα των έργων επαναφοράς και αποκατάστασης στοχεύει στην εισαγωγή ειδών σε ένα οικοσύστημα ως τρόπο αποκατάστασης των λειτουργιών του οικοσυστήματος και αποκατάστασης φυσικών διεργασιών που υπήρχε παλαιότερα. Στην περίπτωση των λιβαδιών αγριολούλουδων, τα είδη που εισάγονται είναι ποώδη φυτά και οι λειτουργίες του οικοσυστήματος που στοχεύουν να αποκαταστήσουν συνήθως σχετίζονται με την επικονίαση ή τη βιοποικιλότητα, αν και αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Ακόμη και η ευρύτερη γενίκευση των στόχων των λιβαδιών αγριολούλουδων στερείται σαφήνειας σχετικά με τον τύπο των λειτουργιών του οικοσυστήματος που αναμένεται να αποκατασταθούν. Αυτό οφείλεται στο ότι οι στόχοι κάθε προσπάθειας αποκατάστασης εξαρτώνται από τις κοινωνικές και πολιτιστικές απόψεις των ανθρώπων που πραγματοποιούν ή αλληλεπιδρούν με το έργο. Επομένως, κάθε μεμονωμένο έργο λιβαδιών αγριολούλουδων πρέπει να καθορίσει τους μοναδικούς στόχους που το αφορούν προτού ληφθεί απόφαση για την επιτυχία του.
Οι δύο πιο τεκμηριωμένες χωρικές διαφορές είναι μεταξύ της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης. Στη Βόρεια Αμερική, τα τοπία που ήταν παρόντα πριν από τους Ευρωπαίους αποικιστές έχουν από καιρό ειδωλοποιηθεί και διαιωνιστεί ως η «τέλεια έρημος», με πολλές προσπάθειες να διατηρηθούν και αποκαταστήσει αυτούς τους τύπους οικοσυστημάτων. Ως εκ τούτου, τα έργα που στοχεύουν στην αποκατάσταση τοπίων πριν από τον αποικισμό συχνά κρίνονται επιτυχημένα και γίνονται δεκτά από το κοινό. Μεγάλα λιβάδια αγριολούλουδας που ξαναφυτεύονται σε περιοχές που προηγουμένως κατοικούνταν από παρόμοια είδη και φυτικές κοινότητες θεωρούνται επίσης επιτυχημένα και χρησιμεύουν ως υπενθύμιση των μεγάλων λιβαδιών και των λιβαδιών της Βόρειας Αμερικής του 1500. Ωστόσο, όταν φυτεύονται αστικά λιβάδια αγριολούλουδας, πολλοί Βορειοαμερικανοί αναρωτιούνται εάν πρόκειται για πραγματικά αποκατάσταση, καθώς δεν υπήρχαν προηγούμενα λιβάδια αγριολούλουδων που μπορεί να ειπωθεί ότι είχαν αποκατασταθεί. Επομένως, εάν ο στόχος αυτού του παραδείγματος είναι να είναι μια πράξη αποκατάστασης ή επαναφοράς, το έργο δεν μπορεί να είναι επιτυχές.
Σε αντίθεση με αυτό, η ευρωπαϊκή αναζωπύρωση δεν προσπαθεί ρητά να αναδημιουργήσει μια ενιαία περίοδο, λόγω της μακροχρόνιας γεωργικής και βιομηχανικής αναταραχής που εμφανίζεται στην περιοχή από τότε ~7000 π.Χ.. Επομένως, το θέμα των έργων που μιμούνται μια ακριβή περίοδο δεν προκαλεί τα ίδια εμπόδια επιτυχίας που παρατηρούνται στη Βόρεια Αμερική. Αντίθετα, ένα εύρος ημερομηνιών αναπαράγονται, από Πλειστόκαινο έως προβιομηχανικό. Υπάρχει πολύ μικρότερη ζήτηση για έργα μεγάλης κλίμακας που παρατηρούνται στη Βόρεια Αμερική, με την επανεισαγωγή μεγάλων σαρκοφάγων δημόσια κατακραυγή. Όσον αφορά τα λιβάδια με αγριολούλουδα, στην Ευρώπη εξακολουθούν να υπάρχουν μικροί θύλακες προϋπαρχόντων λιβαδιών ή παρόμοιων οικοτόπων, όπως π.χ. φράχτες και γεωργικά λιβάδια αγριολούλουδων. Έτσι, είναι ευκολότερο για τους ανθρώπους να δουν τα έργα των λιβαδιών αγριολούλουδων ως αποκατάσταση.
Η εκπαίδευση παίζει επίσης βασικό ρόλο στην επιτυχία των λιβαδιών με αγριολούλουδα. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι το κοινό αντιλαμβάνεται τη φύση σαν να αποτελείται από δέντρα και δασικές εκτάσεις, και έτσι έργα που αφαιρούν δέντρα, ακόμη και για θετικούς περιβαλλοντικούς λόγους, είναι εκλαμβάνεται αρνητικά. Άλλες μελέτες, ωστόσο, έδειξαν αντιφατικά αποτελέσματα, καταγράφοντας προτιμήσεις προς τα ετήσια έναντι των μεγαλύτερων δέντρων ή οπωροφόρα φυτά. Είναι ενδιαφέρον ότι η ίδια μελέτη κατέγραψε επίσης ότι το 54% των συμμετεχόντων δεν γνώριζε τι ήταν τα αγριολούλουδα. Αυτό δείχνει ότι η ερώτηση του κοινού εάν προτιμά τα αγριολούλουδα από τα δέντρα μπορεί να μην δώσει ακριβή δεδομένα, καθώς οι ερωτηθέντες είναι πολύ πιο εξοικειωμένοι με το ένα θέμα έναντι του άλλου. Όπου εμφανίζονταν εικόνες, οι συμμετέχοντες αποκάλυψαν ότι προτιμούσαν τα λιβάδια με αγριολούλουδα έναντι των εικόνων ποώδη και επίσημα στιλ κλινοστρωμνής. Ο βαθμός στον οποίο προτιμούσαν τα λιβάδια με αγριολούλουδα έναντι άλλων μορφών κλινοστρωμνής αυξήθηκε με την αύξηση του πλούτου των φυτικών ειδών. Αυτό είναι ένα θετικό σημάδι για όσους επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν λιβάδια αγριολούλουδων για την αποκατάσταση των λειτουργιών επικονιαστών και βιοποικιλότητας, καθώς υποδηλώνει ότι θα πρέπει να υπάρχει δημόσια υποστήριξη των έργων εάν το κοινό ενημερώνεται επαρκώς για τα λιβάδια αγριολούλουδων.
Το έργο TCD Wildflower Meadow είχε σαφείς στόχους, με στόχο να αποδείξει ότι οι χλοοτάπητες δεν ήταν η μόνη επιλογή για φύτευση σε επίσημο περιβάλλον. Δίνοντας προτεραιότητα στον στόχο της ενημέρωσης του κοινού σχετικά με τους στόχους του έργου, το TCD μείωσε τα επιχειρήματα που θα μπορούσαν διαφορετικά να προέκυπταν σχετικά με την επιτυχία του έργου. Συγκεκριμένα, πριν ξεκινήσει το έργο, η ιδέα τέθηκε σε ψηφοφορία από το προσωπικό και τους φοιτητές του κολεγίου. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η δημοσκόπηση ήταν εξαιρετικά επιτυχημένη πιθανότατα λόγω της μεγάλης δημοσιότητας που έλαβε. Προκειμένου να καταπολεμηθεί κάθε αμφιβολία σχετικά με τη χρήση μη ιθαγενών ειδών, παρασχέθηκαν πληροφορίες σχετικά με το σκεπτικό για τη συμπερίληψη μη ιθαγενών ειδών και γιατί θα ήταν επωφελείς για το έργο, για παράδειγμα, το αυξημένο δυναμικό επικονίασης της τοποθεσίας και η αισθητική οφέλη του επιλεγμένου είδους. Η σαφής επικοινωνία σχετικά με το έργο φαίνεται να έχει εξασφαλίσει την επιτυχία των λιβαδιών αγριολούλουδων. Η δημόσια υποστήριξη για ένα έργο αγριολούλουδας στην καρδιά του κέντρου της πρωτεύουσας θα μπορούσε επίσης να οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι η τοποθεσία βρίσκεται στην Ευρώπη. Εναλλακτικά, η δημόσια στήριξη θα μπορούσε να οφείλεται στη φύτευση του έργου λίγο πριν από την πανδημία Covid-19, η οποία έχει υποτεθεί ότι έχει αυξηθεί την εκτίμηση του κοινού για τους χώρους πρασίνου. Πολλά από τα ερωτήματα που τέθηκαν παραμένουν αναπάντητα λόγω της νεωτερικότητας του θέματος και της ταχέως μεταβαλλόμενης κοινής γνώμης. Καθώς συμβαίνουν οι εξελίξεις, τόσο ακαδημαϊκά όσο και δημόσια, θα ρίξει περισσότερο φως στην επιτυχία των λιβαδιών με αγριολούλουδα και στον τρόπο με τον οποίο τα έργα μπορούν να υλοποιηθούν καλύτερα. Ωστόσο, προς το παρόν, οι συζητήσεις για το θέμα θα πρέπει να ενθαρρύνονται και το κοινό να συμμετέχει στη συζήτηση. Τα λιβάδια αγριολούλουδων έχουν τεράστιες δυνατότητες να εκπαιδεύσουν τους ανθρώπους για το περιβάλλον τους και μπορούν να εφαρμοστούν σε πολλές κλίμακες, καθιστώντας κατάλληλα για οποιοδήποτε περιβάλλον υπάρχει. Τα άτομα που διαχειρίζονται αυτά τα έργα θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το οικολογικό και κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο εργάζονται και να καταβάλλουν προσπάθειες για να προσαρμοστούν στο μοναδικό περιβάλλον στο οποίο ενδέχεται να βρεθούν. Υπάρχει άφθονη έρευνα σχετικά με την κοινωνική δυναμική των έργων επανατοποθέτησης και αποκατάστασης και επομένως μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι το ζήτημα έγκειται στους διαχειριστές έργων και στην πιθανή έλλειψη συνεκτίμησης των υπό εξέταση κοινωνικών παραγόντων.
Η Aoife είναι τελειόφοιτη φοιτήτρια Περιβαλλοντικών Επιστημών στο Trinity College του Δουβλίνου, η οποία ολοκλήρωσε πρόσφατα την προπτυχιακή της διατριβή με τους Dr Piggott και Dr Penk. Ενδιαφέρεται για την αστική αναζωπύρωση και την ποσοτική οικολογία και ελπίζει να εργαστεί σε αυτούς τους τομείς στο μέλλον.
